KARCINOM PROSTATE

Stručni konsultant: Dr Gordan Popović

Karcinom prostate predstavlja maligno oboljenje prostate (rak prostate).

To je jedan od najčešćih tumora kod muškaraca pored raka debelog creva i pluća.
Najčešće se javlja kod muškaraca starijih od 45 godina dok kod mlađih predstavlja retkost.

Ne zna se još uvek razlog nastanka karcinoma prostate mada postoje mnoge teorije. Ipak, nijedna od tih teorija do sada nije do kraja prihvaćena, a vrlo verovatno da više faktora zajednički doprinose nastanku karcinoma.
Postoje različiti stadijumi razvoja raka prostate i oni se klasifikuju prema TNM ili ABC klasifikaciji (ova druga se koristi u SAD).

Klasifikacija je prilično složena jer podrazumeva i podstadijume koji takođe značajno utiču na odluku o daljem tretmanu.

Pojednostavljena podela, dovoljna za razumevanje suštine bila bi sledeća:

1. Intraprostatični stadijum se karakteriše razvojem tumora u samoj prostati.
2. Stadijum lokalne invazije nastaje kada tumor probije kapsulu (omotač) prostate i počne da se širi na okolinu
3. Stadijum generalizacije podrazumeva nastanak udaljenih metastaza (pluca, jetra, bubrezi, kosti, mozak itd.)

Ukoliko se ne otkrije u početnom, intraprostatičnom stadijumu rak prostate je u ogromnoj većini slučajeva smrtonosno oboljenje, bez obzire na dosadašnje pokušaje lečenja. Treba ipak znati da lečenje i u tom slučaju produžava život.

Ukoliko se karcinom prostate otkrije na vreme, tj u početnom stadijumu onda se, pacijent najčešće može izlečiti, praktično u potpunosti i nastaviti da vodi normalan život.

Za blagovremeno otkrivanje oboljenja prostate veoma su značajne redovne kontrole prostate. O najčešćim pitanjima u vezi redovnih kontrola prostate-pogledajte ovde.

Simptomi karcinoma prostate

Na žalost, nastanak raka prostate protiče obično bez ikakvih simptoma. To je razlog zašto je teško otkriti ga na vreme-dok je još izlečiv. Ukoliko istovremeno postoji i BPH, mogu postojati simptomi koji su karakteristični za uvećanu prostatu.

U kasnijem razvoju oboljenja javljaju se rauzličiti simptomi, pa i bolovi u zavisnosti od organa koji su zahvaćeni. (pluća, jetra, bubrezi, debelo crevo, kičma, zglobovi mozak).

Poremećeno je i opšte stanje, javlja se malaksalost, gubitak apetita i anemija.

Dijagnostikovanje karcinoma prostate

Dijagnoza se postavlja na osnovu urološkog pregleda, laboratorijskih analiza i drugih dijagnostičkih postupaka.

Urolog uzima detaljnu anamnezu (razgovor sa pacijentom o toku sadašnje bolesti kao i prethodnim oboljenjima itd. Pored ostalog urolog će uraditi i digitorektalni pregled (DRE) koji predstavlja pregled prostate prstom kroz analni otvor pacijenta. Takav pregled je jednostavan, kratkotrajan i bezbolan, ali i pored toga je od izuzetnog značaja. Dalje, radi se i ultrazvučni pregled urotrakta i prostate i po potrebi i druga snimanja i pregledi.

Veliki značaj imaju i laboratorijske analize. Pored ostalih analiza razmatra se i vrednost PSA (specifični antigen prostate) koji može da ukaže, sa priličnom tačnošću na postojanje ili odsustvo karcinoma prostate.

PSA (specifični antigen prostate)

Otkriće PSA i njegova upotreba u kliničkoj praksi je značajno doprinela ranijem otkrivanju karcinoma prostate. Ogroman broj naučnih ispitivanja je rađen u vezi PSA i njegovih vrednosti kao i odnosa njegovih vrednosti sa drugim parametrima (vreme, veličina prostate ili pojedinih delova prostate, brzina povećanja vrednosti itd.-tzv. PSA derivati).

Ono što je važno za svakog muškarca je to da je tumačenje vrednosti PSA veoma složeno i da zavisi od mnogo faktora. Prema tome, običaj laika da upoređuju laboratorijske rezultate sa normalnim vrednostima koje laboratorija navodi i da tako izvode samostalne zaključke nikako nije dobar.

Ispravno tumačenje vrednosti PSA je veoma komplikovano i treba ga prepustiti urologu!

Lečenje karcinoma prostate

Na izbor lečenja utiče više faktora: starost pacijenta, opšte stanje organizma, stanje srca i pluća, stadijum razvoja raka kao i stepen maligniteta, neželjeni efekti i moguće komplikacije različitih načina lečenja itd.

Načelno može se reći da je izbor lečenja prema stadijumu razvoja tumora sledeći:

Intraprostatični tumor

 -Ekspektativan stav (ne preduzima se ništa, već se stanje pomno prati putem   redovnih kontrola

 -Radikalna operacija prostate (uklanjanje kompletne prostate posebnom  hirurškom intervencijom

 -Terapija zračenjem

Uznapredovali stadijumi

 -Endokrina terapija (ima za cilj da smanji dejstvo muških polnih hormona koji   pomažu rast tumora, a to se postiže operacijom-uklanjanjem testisa ili lekovima)

Pomenute metode lečenja se ponekad mogu kombinovati.

Takođe su u toku naučna ispitivanja i drugih terapijskih mogućnosti koje će verovatno predstavljati budućnost na ovom polju, ali za sada nije moguće reći ništa sa sigurnošću o njihovoj efikasnosti.